معرفی کتابشناسی اوراسیای مرکزی و افغانستان
عنوان: «کتابشناسی اوراسیای مرکزی و افغانستان»
پدیدآورندگان: دکتر الهه کولایی، دکتر سیدمهدی حسینی تقی‌آباد
ناشر: انتشارات دانشگاه تهران
چاپ اول: ۱۳۹۴ چاپ دوم: 1395 در ۲۷۳ صفحه
چاپ سوم با تجدیدنظر کامل: ۱۳۹۹ در ۵۱۹ صفحه
چاپ سوم کتابشناسی اوراسیای مرکزی و افغانستان که ویراست جدید این اثر با تجدیدنظر کامل است، در هشت فصل «آسیای مرکزی»، «افغانستان»، «قفقاز»، «روسیه تزاری»، «اتحاد شوروی»، «فدراسیون روسیه»، «دریای خزر» و «کلیات» به مخاطبان ارائه شده است. هر فصل این کتاب شامل بخش‌های «تاریخ و جغرافیا»، «دین، فرهنگ و اجتماع»، «اقتصاد، انرژی و ترانزیت»، «سیاست، امنیت و مسایل نظامی»، «روابط خارجی» و «کلیات» است. البته فصل «روسیه تزاری» که به کتاب‌های تاریخ و جغرافیا به زبان فارسی مربوط به روسیه تزاری اختصاص دارد، این بخش‌بندی را ندارد. فصل خزر نیز بخش «روابط خارجی» ندارد. از سوی دیگر دو بخش «رژيم حقوقي و ترتیبات منطقه‌اي» و «محیط زیست» را دارد. فصل «کلیات» نیز با توجه به ماهیت آن بخش «روابط خارجی» ندارد.
در گردآوري و تدوين کتابشناسی اوراسیای مرکزی و افغانستان تلاش پدیدآورندگان بر اين بوده كه اين مجموعه دربرگیرندۀ کتاب‌های منتشرشده به زبان فارسی مربوط به تاریخ، جغرافیا، سیاست، امنیت، مسایل نظامی، اقتصاد، انرژی، حمل و نقل، دین، فرهنگ، اجتماع و روابط خارجی حوزه اوراسیای مرکزی (کشورهای مستقل پدیدآمده از فروپاشی شوروی جز سه کشور حوزه بالتیک) و هم‌چنين افغانستان و البته دریای خزر باشد. بنابراین دیگر حوزه‌ها از جمله کتاب‌های شعر و داستان، در این مجموعه جای نگرفته‌اند. البته در حوزه داستان استثناهای كم‌شماري وجود دارد كه آن‌هم به‌دليل اهميت تاريخي و جغرافیایی و یا فرهنگی محتواي آنها در این مجموعه قرار گرفته‌اند. در گرد‌آوری و تدوین این مجموعه محدودیت زمانی اعمال نشده است. بنابراین کتاب‌های تاریخی و یا جغرافیایی فارسی که در محدوده‌ی جغرافیایی مشخص‌شده قرار گرفته و يا آن‌را پوشش داده‌اند، مربوط به هر دورۀ زمانی، در این مجموعه فهرست شده‌اند.
در پی استقبال مخاطبان از کتابشناسی اوراسیای مرکزی و افغانستان و با هدف به‌روزآوری این اثر و افزودن کتاب‌های احتمالاً جامانده از ویراست نخست، پدیدآورندگان این اثر، تهیه ویراست جدید کتاب را دنبال کردند که حاصل آن کتابی شد که تغییرهای چشمگیری را در بر داشته است. شمار کتاب‌های موجود در ویراست اول 3232 عنوان بود که در ویراست دوم کتابشناسی اوراسیای مرکزی و افغانستان به 5417 عنوان افزایش یافته است که نشان از اهتمام جدی صاحبان اثر در افزودن کتاب‌های چاپ‌شده در فاصله 1393 تا 1398 و همچنین یافتن کتاب‌های یافتهنشده در ویراست نخست دارد. بیشترین افزایش در حجم فصل کتابشناسی مربوط به افغانستان است که از 883 عنوان فهرست‌شده در ویراست اول به 2529 افزایش یافته است.
دکتر کولایی در مقدمه چاپ سوم کتابشناسی نوشته‌اند: «امیدوارم ویراست دوم کتابشناسی اوراسیای مرکزی و افغانستان که به جرأت می‌توان آن‌را با رشد به‌تقریب صددرصدی عنوان‌ها و مشخصات کتاب‌های فهرست‌شده، اثری متفاوت از ویراست اول دانست، در گشودن افق دید وسیع‌تر و هموارسازی مسیر پژوهش برای صاحب‌نظران، دانشجویان و علاقه‌مندان به حوزه‌های متنوع و مهم مطالعاتی در گسترۀ وسیع اوراسیای مرکزی و نیز افغانستان، نقشی سازنده داشته باشد. به‌ویژه امیدوارم با توجه به شمار چشمگیر کتاب‌های فهرست و طبقه‌بندی‌شدۀ فصل افغانستان کتابشناسی کنونی (۲۵۲۹ عنوان کتاب) که به جرأت می‌توان آن‌را کتابی مستقل در حوزۀ کتابشناسی آثار به یکی از دو زبان رسمی افغانستان خواند، این کتاب ابزار کارآمدی برای افغانستان‌پژوهان و پژوهشگران افغانستانی در جهان، به‌ویژه در ایران و افغانستان باشد.»
بی‌گمان ویراست سوم کتابشناسی اوراسیای مرکزی و افغانستان اثری است که با توجه به محتوایی که دربردارد، یاریگری موثر برای اساتید و دانشجویان و پژوهشگران خواهد بود. این کتاب نه تنها می‌تواند به افزایش عمق پژوهش‌ها در حوزه‌های مرتبط با اوراسیای مرکزی و افغانستان و البته ایران کمک رساند، بلکه می‌تواند در تعریف پژوهش‌های جدید و ایده‌پردازی برای انجام تحقیقات نوین نیز به‌صورت ابزاری کارآمد ظاهر شود.
