گزارش کامل نشست دولت جدید رژیم صهیونیستی و چالش های منطقه ای
نشست علمی-کارشناسی «دولت جدید رژیم صهیونیستی و چالش های منطقه ای » از سوی انجمن ایرانی مطالعات منطقه ای (کارگروه خاورمیانه ) و موسسه آینده پژوهی جهان اسلام در تاریخ 2 تیرماه 1400 به صورت وبینار برگزار شد. در این نشست دکتر مهدی ذاکریان، مدیر مسئول فصلنامه مطالعات بین المللی و دکتر مهران کامروا استاد دانشگاه جورج تاون قطر به طرح نقطه نظر های خود پرداختند. مدیر نشست نیز آقای مرتضی اقدسی دانشجوی دکترای مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران بود .
در ابتدا؛ دکتر مهدی ذاکریان در پاسخ به پرسش رفتار دولت جدید اسرائیل گفتند: امروز که بایدن در برابر آزمون بازگشت به برجام یا بازگشت نکردن به آن قرار دارد، اما نقش تل آویو در این فرایند مهم است. نفتالی بنت در زمان همکاری با نتانیاهو از مخالفین جدی برجام بود ولی امروز میبینید که با فشاری که از سوی قدرت های بزرگ به او وارد می شود ناچار است؛ اعلام کند: ما منتظریم ببینیم این توافق به کجا می رسد! او مشخص نمی گوید که با این توافق مخالف هستیم. بنابراین جهت گیری اسرائیل برمی گردد به توافقی که دولت بایدن با ایران انجام خواهد داد.
در ادامه آقای دکتر کامروا، در پاسخ به پرسش دلیل های ضعیف شدن جایگاه اسرائیل در آمریکا گفتند: همچنان، فضای عمومی و رسانه ای آمریکا به سمت اسرائیل گرایش دارد. رسانه های آمریکایی نسل کشی و جنایت های دولت اسرائیل را بازتاب نمی دهد و اخبار درباره اسرائیل در این رسانه ها فیلتر می شود تا چهره متفاوتی از آن به افکار عمومی ارائه شود. در واقع تغییری در سیاست دولت آمریکا و فضای رسانه ای این کشور به وجود نیامده است. با این حال، دسترسی مردم به اخبار و رویدادهای که اتفاق می افتد در حال تغییر است. به طور نمونه، در راهپیمایی چند روز پیش قدس؛ گروه های رادیکال و افراطی در اسسرائیل، شعار "مرگ بر اعراب" سر می دادند؛ در حالی که رسانه های امریکایی آن را پوشش ندادند. اما مردم آمریکا از طریق فضای مجازی به این رویدادها دسترسی دارند و ماهیت رژیم اسرائیل در این فضا برای مردم آمریکا مشخص می شود .
در ادامه دکتر ذاکریان به موضوع فناوری و تاثیر آن بر روابط و حقوق بین الملل اشاره کرند و گفتند: همین فناوری توانسته است وجدان جهانی سایبری را به وجود بیاورد و این وجدان جهانی سایبری بر روی رسانه های رسمی مثل "سی ان ان" و دیگر رسانه های بزرگ تاثیر می گذارد. همچنین در برابر دولت هایی که می خواهند نوع نگاه و سیاست های خاصی را در سازمان های بین المللی جلو ببرند مانع ایجاد می کند، نمونه بارز این فرایند را می توانیم در جنگ غزه ببینیم. جنگ غزه این بار با جنگ غزه قبلی بسیار متفاوت بوده و اگر چه که حجم حملات اسرائیل نسبت به جنگ قبلی کمتر بوده اما فشار بر اسرائیل به مراتب بیشتر است, این به خاطر موضوع وجدان جهانی سایبری می باشد.
ایشان محور گردهمایی و ائتلاف دولت جدید در اسرائیل را، مخالفت با نتانیاهو مطرح کردند یعنی تمرکز بر روی موضوعاتی چون فساد، اقتصاد و امنیت نبوده است بلکه محور آن، مخالفت با نتانیاهو بوده است که این ائلاف شکننده شکل گرفته است. ایشان به گردش قدرت در میان احزاب اسرائیل در این سال ها اشاره کردند و کارآمدی احزاب جدید را در طول عمر این ائتلاف موثر دانستند (هرچند سایه نتانیاهو همچنان این ائتلاف را تهدید می کند).
در ادامه، دکتر کامروا در پاسخ به پرسش احتمال آتش بس طولانی مدت اسرائیل با حماس با میانجگری کشورهای چون مصر که چقدر می تواند احتمال جنگ در جبهه شمالی علیه حزب الله را ممکن کند گفتند: این احتمال بسیار ضعیف است. از آنجا که اسرائیل یک کشور اشغالگر است نمی تواند به صورت دراز مدت و حتی میان مدت نفوذ کامل خود را بر زمین های اشغالی حفظ کند. انواع مقاومت در اشکال متفاوت چه به صورت نظامی و چه به صورت مدنی علیه اسرائیل ادامه خواهد داشت و اسرائیل تا به امروز نتوانسته یک آتش بس طولانی یا صلحی را برقرار کند. یعنی قدرت نظامی اسرائیل نتوانسته است برای این رژیم صلحی را به ارمغان آورد. تنها ارتش عربی که توانسته لطمه جدی به اسرائیل وارد کند"حزب الله" بوده است و اسرائیل از این مساله به خوبی آگاه است .
در ادامه دکتر ذاکریان در پاسخ به این پرسش که مهم ترین تهدیدهای پیش روی اسرائیل چیست؟ بیان داشتند اسرائیلی ها خودشان می گویند که اصلی ترین تهدید ما "ایران" است و نظر سنجی ها نشان می دهد که جامعه اسرائیلی تهدید اصلی را "ایران" می داند و سپس "جهان عرب".بر خلاف جهان عرب که تهدید اصلی را "اسرائیل" و "ایران" می داند، در میان صهیونیست های اسرائیلی و یهودیان مقیم آمریکا این تهدید جابجا می شود.
ایشان به تمایز روش و دیدگاه مبتنی بر روابط بین الملل و حقوق بین الملل اشاره کرد و گفتند: خطای ایران آن است که کنش های خود را صرفاً بر اساس مبنای روابط بین الملل بر می گزیند.
ایشان علاوه بر درست شمردن استراتژی های روابط بین المللی ایران؛ خطای ایران را در آن دانستند که استراتژی های قدرت پایه خود را با مبانی حقوق بین الملل آمیخته نمی کند. اگر حزب الله واکنشی نشان می دهد به خاطر این است که اسرائیل اشغال گر است و این مبتنی بر حقوق بین الملل است اما اعلام رسمی آقای احمدی نژاد؛ که ما می خواهیم اسرائیل را از روی نقشه محو کنیم! باعث می شود که بسیاری از کشورها در جامعه بین المللی با وجود اینکه؛ به اشغالگری اسرائیل باور دارند به حمایت از این رژیم بپردازند.
ایران باید از ادبیاتی استفاده کند که کشورهایی که با اسرائیل فاصله دارند در کنار ایران قرار بگیرند و نباید جهت گیری هایی کند که سبب انزوا ایران و تقویت اسرائیل در جامعه بین المللی شود .
در ادامه، آقای دکتر کامروا؛ یکی از دلایل نزدیکی کشورهای عربی با اسرائیل را قصد کشورهای عربی برای هماهنگ کردن استراتژی های خود با اسرائیل علیه ایران ارزیابی کردند. یکی از عوامل اصلی این نزدیکی و اتحاد بعضی از کشورهای عربی و اسرائیل را؛ مقابله با تهدید ایران از دیدگاه کشورهای عربی دانستند.
ایشان راه مقابله ایران با این استراتژی را, استفاده از ادبیات مناسب و دیپلماسی مبتنی بر نزاکت های هنجاری ارزیابی کردند. با اشاره به تجربه بیش از پانزده سال زندگی در جامعه عربی خلیج فارس گفتند:
اگر چه ایران به صورت واقعی تهدیدی برای اعراب به حساب نمی آید؛ اما ذهنیت عربی در این کشورها ایران را به طور واقعی, یک "تهدید" قلمداد می کند. ایشان راه حل پیش روی ایران را عبور از سیاست های تنها اعلامی و قدم گذاشتن در مسیر "تنش زدایی" دانستند و حمله به سفارت عربستان در تهران را عامل عمیق شدن شکاف بین ایران و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس دانستند و گفتند: حتی دیدگاه و نظرهای افراد غیر رسمی در جامعه عربی بازتاب های وسیعی دارد و بر ذهنیت و برداشت کشورهای حوزه خلیج فارس تاثیر به سزایی دارد .
در ادامه, دکتر ذاکریان بازبینی در سیاست خارجه ایران نسبت به همسایگان و جامعه بین المللی برای خنثی سازی تهدیدهای اسرائیل ضروری دانستند؛ همانطور که نظام جمهوری اسلامی چنین تجربه ای را در دوران دولت "خاتمی" در کارنامه خود دارد. به ویژه رابطه عمیق ایران و عربستان در حوزه های امنیت منطقه ای را بسیار مهم دانستند و بیان داشتند رابطه ایران و عربستان به قدری عمیق بود که پادشاه وقت عربستان با گنجاندن موضوع اشغال جزایر سه گانه در بیانیه سران کشورهای حوزه خلیج فارس مخالفت کرد. ایشان حمله به سفارت عربستان را عملی نا پسند و زشت اعلام کردند و پیشنهاد کردند که سیاست ایران باید در جهت علمی شدن، تخصصی شدن و حرفه ای شدن در حوزه روابط منطقه ای و بین المللی قدم های های جدی و عملی بر دارد .
در این نشست؛ دکتر کامروا به نسل جدید سیاست مداران در کشورهای عربی به ویژه در عربستان و امارات اشاره کردند که سیاست قدرت، نمایش قدرت نظامی در کنار دیپلماسی حرفه ای برای این نسل بسیار مهم است. ایشان به مذاکرات غیر علنی عربستان و ایران و همچنین رفتار خوب دولت عربستان با زائر های ایرانی قبل از شهادت سردار سلیمانی اشاره کردند و گفتند: این مذاکرات بعد از شهادت سردار سلیمانی قطع شد و رفتار عربستان تغییر کرد, زیرا عربستانی ها بر این گمان بودند که شهادت "سردار سلیمانی" به شدت موجب تضعیف جبهه ایران خواهد شد. اما با هدف قرار گرفتن تاسیسات نفتی عربستان، سعودی ها نسبت به مذاکره با ایران ابراز تمایل کردند.
ایشان گفتند : من نمیخواهم بگویم که اینها فقط زبان قدرت را می فهمند اما در کنار دیپلماسی تخصصی در مواجهه با افراد مثل بن سلمان و بن زاید قدرت هم مهم است .
در انتها؛ دکتر ذاکریان در پاسخ به سوال یکی از شرکت کنندگان؛ درباره میزان فعالیت های یهودیان آنوسی گفتند: به این موضوع باید دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی ایران بپردازند؛ اما آن چیزی که دیده می شود و اتفاقاتی که در ایران رخ می دهد، مانند شهادت شهید فخری زاده، حمله به تاسیسات نطنز، نفوذ جاسوس ها در بعضی از حوزه های حساس کشور و برخی جهت گیری ها که در راستا و همسو با منافع اسرائیل است این ها برای من به عنوان یک معلم روابط بین الملل؛ یک زنگ خطر هشدار است. ایشان با اشاره به سخنان دکتر کامروا در باره نسل جدید سیاست مداران در کشورهای عربی و پیامدهای آن گفتند: در تلفیق کردن قدرت سخت و نرم مشکل نسل جدید در کشورهای عربی این است که نسل جدید نه قدرت ایران در دوره شاه را تجربه کردند و نه در دوره جنگ تحمیلی اعتماد به نفس ایران در آن شرایط سخت را درک کردند لذا به اشتباه بر این باورند که ایران به راحتی قابل تضعیف شدن است.
در پایان دبیر نشست آقای اقدسی از حضور دکتر ذاکریان و دکتر کامروا قدردانی و تشکر کردند.