گزارش کوتاه نشست معرفی کتاب (وبینار)
دولت عمیق: افول قانون اساسی و پیدایی دولت سایه
مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی با همکاری مرکز مطالعات عالی بین المللی و انجمن علمی ایرانی مطالعات منطقه ای
دکتر حامد موسوی
استادیار گروه مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران
دکتر سیروس فیضی
استادیار گروه مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران
دوشنبه ۱۷ آبان ۱۴۰۰
ساعت ۱۷ تا ۱۸:۳۰
گزارش کوتاه نشست معرفی و بررسی کتاب
«دولت عمیق: افول قانون اساسی و پیدایی دولت سایه»
نشست معرفی و بررسی کتاب «دولت عمیق: افول قانون اساسی و پیدایی دولت سایه» در روز دوشنبه ۱۷ مهر ۱۴۰۰ از سوی مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی دانشگاه تهران با همکاری مرکز مطالعات عالی بینالمللی دانشگاه تهران و انجمن علمی ایرانی مطالعات منطقه‌ای (کارگروه اوراسیای مرکزی) به صورت وبینار برگزار شد. در این نشست دکتر سیدحامد موسوی استادیار گروه مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران و دکتر سیروس فیضی استادیار گروه مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران به طرح دیدگاه‌های خود پرداختند. مدیر این نشست دکتر الهه کولایی بود. در ابتدای این نشست که دومین نشست معرفی کتاب مرکز بود، دکتر کولایی با بیان ویژگی‌های جهان سومی برخی زیرساختها در ایالات متحد آمریکا که نویسنده کتاب به آن اشاره کرده است، از سخنرانان دعوت کردند به طرح دیدگاه‌های خود بپردازند.
در آغاز دکتر موسوی صحبت‌های خود را با معرفی کتاب شروع کرده و گفتند: نویسنده کتاب مایک لافگرن مفهومی بهنام دولت عمیق را محور بررسی و تحلیل خود قرار داده است. دولت عمیق مفهومی دیرپا در این کشور است و آیزنهاور با مفهوم مجموعه‌های صنعتی-نظامی به این تشکل‌های قدرتمند آمریکا پرداخته بود. اگرچه مفهوم دولت عمیق، واژه تازه‌ای نیست، اما نویسنده اجزا و ابعاد جدیدی به مفهوم مجموعه‌های صنعتی-نظامی اضافه کرده است که از آن جمله می‌توان به وال استریت و شرکت‌های بسیار بزرگ آمریکا اشاره کرد. ایشان در پایان به نقد کتاب پرداختند و گفتند: نویسنده کتاب ادعا کرده من با جنگ عراق از خواب غفلت بیدار شدم، درحالی که او تا سالها بعد هم بازنشسته نشد. نقد دیگر این است که لافگرن نقش مردم آمریکا را در نظام سیاسی آمریکا بسیار کمرنگ می‌بیند، در حالی که از نگاهی دیگر، مردم آمریکا بالقوه می‌توانند در نظام سیاسی نقش داشته باشند و کمرنگ بودن نقش فعلی مردم، مساله‌ای ساختاری نبوده و برآمده از موضوع‌های دیگری است.
در ادامه دکتر فیضی با یاد کردن از زنده یاد دکتر محمدسعید کولایی که این کتاب را برای ترجمه به خواهرشان دادند، گفتند: نویسنده کتاب مایک لافگرن فردی دارای پیشینه دانشگاهی نیست، اما به مجموعه مفصلی از اطلاعات دسترسی داشته است. این کتاب ماهیت سیاست در آمریکا را نشان می‌دهد که بر مبنای خواسته اقلیتی –اندک از نظر تعداد- عمل می‌کند. اگرچه نویسنده به ابعاد مختلفی از زندگی سیاسی اجتماعی در آمریکا پرداخته است، اما بیشتر بحث‌های این کتاب پیرامون قانون اساسی، دیوانسالاری و مردم‌سالاری در آمریکا است. ایشان در ادامه به ادبیات موضوع دولت عمیق پرداختند و گفتند: این ادبیات پیشینه دیرپایی دارد و مختص آمریکا هم نیست. در روزگار امروز، در سراسر جهان حتی دیکتاتورها نیز حاضر نیستند واژه دیکتاتوری را بپذیرند و برای همین از دموکراسی استفاده می‌کنند. بنابراین زیر پوسته مردم‌سالاری، مفهوم دولت عمیق می‌تواند به سازوکارهای خود شکل دهد. در مجموع ما با ادبیات این کتاب بیگانه نیستیم و آثار زیادی در این حوزه منتشر شده است اما در زبان فارسی این اثری مفید و ارزشمند است تا علاقمندان درک بهتری از واقعیت‌های ایالات متحد آمریکا به دست آورند.
در ادامه دکتر کولایی با تشکر از دو سخنران گفتند: این کتاب زاویه نگاه مبتنی بر اطلاعات دسته اول را ازسوی نویسنده‌ای ارائه کرده که خود در درون کنگره بوده است. همانگونه که دو سخنران محترم گفتند، طرح مباحثی که در آثار دیگر هم به آن پرداخته شده، از این جهت اهمیت دارد که برای مخاطبان تخصصی و غیرتخصصی در شناخت نظام‌های سیاسی می‌تواند مفید باشد. دکتر کولایی در پایان از حضور و سخنرانی دکتر حامد موسوی و دکتر سیروس فیضی تشکر کردند.