نشست تخصصی "صد سالگی روابط ایران و افغانستان" سه شنبه 10 دی 1398 از سوی انجمن ایرانی مطالعات منطقه‌ای با همکاری مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی دانشگاه تهران و انجمن علوم سیاسی ایران با حضور سفیر محترم جمهوری اسلامی افغانستان جناب آقای عبدالغفور لیوال در دانشگاه تهران برگزار شد.
در ابتدا خانم دکتر الهه کولایی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و رییس هیئت مدیره انجمن ایرانی مطالعات منطقه‌ای با تشکر از همکاری و استقبال سفارت جمهوری اسلامی افغانستان بر اهمیت روابط میان ایران و افغاستان تاکید کرده و گسترش همکاری‌ها را به دلیل همسایگی دو کشور، روابط نزدیک میان ملت‌ها و نزدیکی فرهنگ، تاریخ و جغرافیای هردو کشور مهم دانستند. ایشان در ادامه با اشاره به وظایف دانشگاه‌ها و جوامع دانشگاهی هر دو کشور، ابراز امیدواری کردند که این نشست و نشست‌های این چنینی بستری برای گسترش روابط میان دو ملت باشد و هردو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان از این نزدیکی بهرمند شوند.
در ادامه جناب آقای لیوال، سفیر محترم جمهوری اسلامی افغانستان در تهران سخنان خود را با طرح بحث پیرامون تاریخ معاصر افغانستان مطرح کردند. ایشان صد سال گذشته افغانستان را نقطه عطفی برای این کشور به خصوص در زمینه روابط بین‌الملل دانستند و اشاره کردند که طی این صد سال, افغانستان به عنوان کشوری مستقل به روابط خود با دیگر دولت‌ها و به خصوص ایران شکل و قوام داد. ایشان با یادآوری تاریخ افغانستان و اشاره به جنگ‌های سه گانه میان افغانستان و انگلستان، پیروزی مردم در این نبردها را بستری برای شکل گیری یک افغانستان مستقل عنوان کردند. سفیر محترم جمهوری اسلامی افغانستان با اشاره به روی کار آمدن دولت امانی اذعان کردند که از این تاریخ, اولین روابط خارجی افغانستان با دولت های خارجی شکل گرفت. ایشان با تاکید بر این نکته که روابط میان افغانستان و ایران جزء اولین روابط میان افغانستان با دولت های خارجی بود، تاکید کردند که این رابطه چه در زمان آغاز و چه بعد از آن، روابطی دوستان و صمیمانه بوده است؛ و با یادآوری حمله شوروی به افغانستان و مشکل کردن زندگی برای مردم افغانستان در وطن خود، میزبانی مردم ایران از مهمانان افغانستانی را خاطره ای برای مردم افغانستان دانستند که همواره در یاد آن‌ها خواهد ماند.
ایشان با اشاره به جنگ‌های ناخواسته‌ی تحمیل شده بر مردم افغانستان طی دو دهه‌ی اخیر و همچنین درگیری این کشور با پدیده‌ی تروریسم، این ناملایمات را در هیچ زمان، مخل روابط نزدیک میان جمهوری اسلامی افغانستان و جمهوری اسلامی ایران ندانستند و با تاکید بر تعمیق روابط میان ایران و افغانستان طی دوره‌ی معاصر، به خصوص از 2014 و روی کار آمدن آقای محمد اشرف غنی، رئیس جمهور این کشور، با اشاره به سخنان ایشان که گفته بودند: "سیاست خارجی افغانستان در وجه اول در تلاش برای گسترش روابط میان همسایگان و در وجه دوم در تلاش برای تعمیق روابط با دولت های اسلامی است"، ایران را کشوری دانستند که در هردو وجه این سیاستگذاری گنجانده می‌شود، و با توجه بر این اصل؛ بر اهمیت روابط با ایران برای دولت افغانستان تاکید کردند. جناب آقای عبدالغفور لیوال تاکید کردند که رویکرد جمهوری اسلامی افغانستان، به دور از تمام رقابت‌های بین‌المللی، مصالحه و همیاری با تمام همسایگان بوده و تحت هیچ شرایطی اجازه‌ی استفاده از خاک این کشور به ضرر هیچ کشوری را نخواهد داد. ایشان در صحبت های پایانی خود بر تلاش گسترده‌ی دولت افغانستان، مخصوصا طی چند سال گذشته برای تعمیق روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با ایران اشاره کردند و در انتها به نمایندگی از دولت و جامعه‌ی نخبگی و فرهنگی افغانستان تاکید کردند که این کشور هیچگاه نخواسته با هیچ طرفی به غیر از دولت‌های رسمی کشورها نزدیکی داشته باشد و ابراز امیدواری کردند که نشست‌های این چنینی مایه گسترش و نزدیکی بیش از پیش فرهنگی، سیاسی و اقتصادی میان دولت و ملت افغانستان و ایران شود.
در ادامه‌ی نشست، جناب آقای دکتر حق پناه، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و مسئول میز افغانستان انجمن علوم سیاسی ایران مطالب خود را ایراد کردند. ایشان در ابتدا، با اشاره به صحبت‌های سفیر محترم افغانستان و تاکید بر آن، اهمیت یک صد سال گذشته افغانستان را به این دلیل دانستند که حاکمیت افغانستان به عنوان یک دولت مستقل، جنبه‌ای بین المللی به خود گرفت. ایشان در ادامه با اشاره به تاریخ روابط میان ایران و افغانستان و زمینه‌های شکل‌گیری این رابطه؛ ایران را یکی از اولین کشورهای مرتبط با افغانستان در تاریخ عنوان کردند و اشاره داشتند که این همبستگی در طی دوران گذشته همواره ثابت و دوستانه بوده و به تقریب سیر ثابتی را تجربه کرده است. ایشان بر نزدیکی‌های فرهنگی، موسیقیایی، مذهبی و سیاسی میان این دو ملت تاکید داشته و با اشاره به متون باقیمانده از طول تاریخ، این همگونی‌ها را دلیل بر درک گسترده و همخوانی نزدیک میان دو ملت عنوان کردند.
آقای دکتر حق پناه با اشاره به تغییرات سیاسی و نظام بین الملل در زمان پس از جنگ جهانی، افغانستان را تاثیر گرفته از این وقایع دانستند و با اشاره به نقش بازیگری کشورهای ایران و افغانستان عنوان کردند: نقش ایران در طی این دوران در نقش بازیگری مهم و بازی ساز در خاورمیانه تعریف شد و اما افغانستان در پی تعریف‌های جدید شکل گرفته و تغییرات نظام بین الملل دچار نوعی پیچیدگی و چند نقشی شد و می‌توان گفت تاثیر پذیری این کشور به علت موقعیت جغرافیایی آن، نگاه دیگر بازیگران و نقشی که به عنوان یک بازیگر باید ایفا کند، موجب قرار گرفتن این کشور در وضعیت کنونی شده است. ایشان نگاهی خوشبینانه نسبت به وضعیت در حال شکل گیری در روابط ایران و افغانستان داشتند و گسترش روابط آکادمیک میان دو کشور را نشانه‌ی خوبی از آینده ی روابط میان ایران و افغانستان عنوان کردند.
آقای دکتر حق پناه در پایان صحبت‌های خود با یادآوری دغدغه های مشترک بین دو کشور مانند تروریسم، بحران‌های محیط زیستی، مسائل اقتصادی و سیاسی، این موارد را بسترهای مناسبی جهت همکاری میان دو دولت و ملت دانستند و با اشاره به همگونی‌های نزدیک هر دو کشور, بر مهیا بودن بستر گسترش روابط تاکید کردند. ایشان کم رنگ بودن روابط دو کشور را با توجه به گستردگی بسترها و مناسبت‌های بین دو ملت مشکلی جدی مطرح کرده و با اشاره به اهمیت روابط متقابل میان این دو کشور همسایه در حوزه های سرمایه گذاری، کارآفرینی و گردشگری, این جلسه‌ها را نشانه‌ی تمایل هر دو طرف و همت دانشجویان و استادان هردو کشور به منظور بهبود این وضعیت دانستند.
در پایان جلسه جمعی از حضار، اقدام به پرسش سوالات خود از سخنرانان کردند.
